Um fátt er meira fjallað þessa dagana en skort á íbúðarhúsnæði á höfuðborgarsvæðinu. Sérstaklega er aðkallandi þörf fyrir byggingu lítilla íbúða til útleigu eða sölu fyrir yngra fólk. En vandinn er sá að slíkar íbúðir er bannað að byggja. Byggingarreglugerðin beinlínis fyrirskrifar rýmisstærðir og kostnað við margvíslega frágang, sem lítið sem ekkert hefur með öryggi að gera, en hækkar verulega verð íbúðarhúsnæðis. Hér má sjá grein í Viðskiptablaðinu um það hvers vegna ekki er hægt að byggja IKEA íbúðir á Íslandi.
Á sama tíma hafa yfirvöld í Reykavík ákveðið að fyrst og fremst skuli byggt á dýrustu lóðum á Íslandi, í eldri hluta Reykjavíkur, og þar með hækkar íbúðaverðið enn frekar.
Engu er líkara en að kynslóð sem fyrir löngu hefur komið undir sig fótunum vilji leggja næstu kynslóðum fjötur um fót við að komast á sama stað í lífinu. Og í engu er tekið tillit til þess að yngri kynslóðin hefur ekki sömu gildi og sú eldri. Nú eignast fólk börn síðar á ævinni, eldhúsið er ekki lengur íverustaður fjölskyldunnar með sama hætti og áður var. Og yngra fólk veita varla hvað Ríkissjónvarpið er, þaðan af síður að það hangi í stofunni til að horfa á dagskrá þess.
Hvers vegna má ekki byggja upp ódýrar íbúðir fyrir þá sem þess óska. Þá sem vilja e.t.v. ekki eignast húsnæðið, en eru tilbúnir til að leigja 30 – 50 m2 miðsvæðis á Reykjavíkursvæðinu? Algild hönnun er einn þáttur sem veruleg áhrif hefur á kostnað bygginga. Ekki er það hreyfihömluðum eða fötluðum til bóta að draga úr möguleikum á að fólk geti leigt eða eignast ódýrt húsnæði, vegna kröfu um svokallaða algilda hönnun. Eðlilegast er að haldið verði í eldri kröfur hvað þetta varðar.
Og hvers vegna er það embættismanna að ákvarða með reglugerða að: „Innan íbúðar sem er 55 m2 að stærð eða stærri, skal minnst vera eitt svefnherbergi, ekki minna en 14 m2, auk stofu, ekki minni en 18 m2″? Eða þessar gullvægu ákvarðanir sem hópur embættismanna hefur örugglega legið yfir í lengri tíma: „Þegar eldhús íbúðar er sameinað stofu er heimilt að samnýta borðkrók.” og „Í íbúðum minni en 55 m2 þarf ekki að gera ráð fyrir rými fyrir uppþvottavél.” Og einnig: „Aðkoma að snyrtingu eða baðherbergi íbúðar skal ekki vera beint úr stofu, eldhúsi eða borðstofu, nema í íbúðum sem eru 55 m2 eða minni, né frá svefnherbergi, nema annað baðherbergi eða snyrting sé í íbúðinni.” Og jafnvel svalirnar á íbúðinni þinni eru mál embættismannanna: „Veggsvalir bygginga skulu vera a.m.k. 4,0 m2 að stærð og ekki mjórri en 1,6 m.” Lengi hefur líklega verið rifist um hvort þarna ætti að standa 1,6 eða 1,7 m. Byggingarreglugerðin verður seint kölluð skemmtilestur en ber hins vegar vitni um hversu forsjárhyggjan er komin út í fullkomnar öfgar.
Næsta skref hlýtur að vera að aðeins Mannvirkjastofnun verði heimilt að hanna íbúðir, svo smásmyglisleg er nýja byggingarreglugerðin.
Svo lengi sem íbúðarhúsnæði uppfyllir kröfur um öryggiskröfur verður ekki séð að það eigi að vera hins opinbera að ákvarða stærð eða gerð íbúðarhúsnæðis. Ekki verður séð að fyrirskrifaðar rýmisstærðir eða afskipti af fyrirkomulagi íbúða hafi nokkuð með neytendavernd eða öryggi að gera.
Þá hafa afskipti hins opinbera af lánasamningum, ábyrgðum o.fl. valdið því að erfiðara er en áður fyrir ungt fólk að fá lánað fyrir fyrstu fasteignakaupum. Og verði verðtrygging lána jafnvel bönnuð verður þeim gert enn erfiðara um vik enda ljóst að greiðslubyrðin þyngist þá verulega fyrstu (og oft erfiðustu) árin.
Það er eins og oftar þegar kemur að afskiptum hins opinbera af frjálsum samningum fólks, eða það sem ætlað er sem neytendavernd kemur beint í bakið á þeim sem vernda átti.